یادداشت در معرفی فیلم کوتاه

عصر ااصفهان-نجیبه حقانی

فیلم کوتاه ، برشی  است از یک روایت یا بیان یک مفهوم با زبان سینما در مقطعی موجزتر، با فرم و ساختاری خاص در زمانی کوتاهتر از فیلم بلند.

اشتباه بزرگی است که فیلم کوتاه را کوتاه یا خلاصه شده ی یک فیلم بلند بدانیم. سینمای کوتاه جایگاه اندیشه های خاص ، خلاقیت و تجربه گرایست ، وبا مخاطبینی خاص تر نسبت به سینمای بلند مطرح است.

زمان فیلم کوتاه معمولاً بین چند ثانیه تا 45 دقیقه است و به چهار دسته ی :

• فیلم کوتاه کوتاه ( بین چندثانیه تا 4دقیقه )
• فیلم کوتاه معمول ( بین 7تا 10دقیقه )
• فیلم کوتاه متوسط ( بین 20 تا 25 دقیقه )
• فیلم کوتاه بلند ( بین 30 تا 45 دقیقه )

و چهارنوع :

• داستانی
• مستند
• تجربی
• انیمیشن

که هر یک ساختار و بیان متفاوتی برای ادعای اندیشه های خاص و نو است که در سینمای بلند قابل عرضه نیست و در تمامی ژانر و سبک های  تعریف شده برای فیلم های بلند، ساخته می شود.

تاریخ پیدایش فیلم کوتاه قدمتی به طول تاریخ سینمای جهان دارد. اولین فیلم های ساخته شده کوتاه بودند مانند فیلم خارج شدن کارگران از کارخانه ساخته برادران لومیر. ولی با تحولات سیاسی و اقتصادی در جهان ، فیلم های بلندجای فیلم های کوتاه را گرفتند و مخاطبان عام بیشتری را جذب کردند.

در مقطعی از تاریخ که همزمانی با جنگ جهانی دوم بود، با گسترده شدن تلویزیون سینمای کوتاه به معنی واقعی مخاطب خودش را از دست داد . بعد از مدتی با پیدایش انیمیشن های کوتاه  کمدی کارتونی برای خنداندن مردم خسته از جنگ ، دوباره سینمای کوتاه مخاطب عام پیدا کرد. ولی هنوز سایر نوع های کوتاه فقط به عنوان پر کننده ی کنداکتور در تلویزیون استفاده می شدند.

دربین سال های 1920 تا سال 1970 در ایالات متحده رسماً هر تصویر متحرک که مدت زمان نمایش آن تا 40 دقیقه یا کمتر در نظر گرفته شود ، فیلم کوتاه نامیده شد.بطوریکه اولین کانال تلویزیونی بنام Short Tv فقط به فیلم های کوتاه اختصاص یافت و سینمای کوتاه دوباره مخاطب خودش را بازیافت.

کارگردانانی چون پازولینی ، آلن رنه و…از سینمای کوتاه کار خود را شروع کردند .

فیلم های کوتاهی چون با له مکانیکی در زمان سینمای صامت به کارگردانی فرنان لژه در مدت 19 دقیقه و درسال 1924 بسیار مورد توجه قرار گرفت .اسب دریایی با کارگردانی ژان پینلیو در مدت 15دقیقه ودر سال 1934 و در دسته فیلم های مستند کوتاه و قتاری گنده بک به کارگردانی تکس اوری درمدت زمان 8 دقیقه و در سال 1947 در دسته فیلم های انیمیشن کوتاه جزء برترین فیلم های تاریخ سینمای کوتاه به شمار می آیند.

جشنواره های بزرگی چون اسکار، کن و برلین در کنار نمایش فیلم های بلند ، نمایش فیلم های کوتاه هم دارند با جوایز خاص خودشان.

سینمای کوتاه در ایران در سال 1347 توسط بصیر نصیبی با نام سینمای آزاد ایران شکل گرفت .انجمن سینمای جوانان ایران ادامه دهنده ی راه حمایت از سینمای کوتاه در ایران بود و تشکیل خانه سینما در شهریور 1382 نقطه عطفی برای فعالان سینمای کوتاه محسوب می شود.اصغر فرهادی ، عباس کیارستمی و … ازجمله کارگردانان برجسته ی ایران هستند که از دنیای کوتاه کار خود را شروع کردند .

جشنواره فیلم کوتاه تهران ، جشن مستقل فیلم کوتاه و جشنواره های منطقه ای سینمای جوان مهمترین رویدادهای سینمایی در حوزه فیلم کوتاه در ایران هستند.

متاسفانه سینماگران  کوتاه با عنوان های نادرستی چون  آماتور معرفی می شوند و این اطلاق در پی سیر کوچ فیلم سازان  کوتاه در مسیررسیدن به سینمای بلند است که بازگشتی هم ندارد.

در گاهی اوقات فیلم نامه نویس ، کارگردان ، فیلم بردار و تدوینگر را یک نفر انجام می دهد که بحث های تخصص در یک رشته در سینمای کوتاه را ضعیف می کند و این به دلیل بودجه کم یا نبود بودجه برای سازندگان فیلم کوتاه است ،  نبود بودجه کافی افراد متخصص در یک زمینه را وا می دارد تا تمام کارهای فنی و غیر فنی فیلم را خودشان انجام دهند. هنر بدون مخاطب یعنی هیچ ، مخاطبان سینمای کوتاه بسیار کمتر از سینمای بلندهستند ، نبود سرمایه و در نتیجه افت کیفیت فیلم کوتاه نسبت به فیلم بلند و حرکت بی بازگشت به سمت ساخت فیلم بلند است که باز گشت سرمایه دارد .در نتیجه ی داشتن اکران خوب، وجود افراد متخصص ، افزایش چرخه ی تولید و شهرت در سینمای بلند ، دلیل یدک کشی عناوین تازه کار و غیر حرفه ای برای دنیای کوتاه سازان شده است.

داشتن روحیه ی هنری در بین مردم یک کشور در پی داشتن رفاه اجتماعی است و در آن کشورها به ایده های خلاق بها داده می شود که موجب حمایت از ساخت و تولید شاهکارهایی هنری و بالا رفتن سطح درک  هنر در اذهان عمومی می شود . ولی در کشور هایی که دغدغه هایشان نجات جان و غم نان است مسئله درک هنری به شدت افت می کند ،کوتاه سازان در این جوامع با آماری متفاوت رشد می کنند و مورد تشویق یا درک عمومی قرار می گیرند ، که متاسفانه دنیای فیلم های  کوتاه به این مسائل بستگی دارد که چقدر شناخته و درک می شوند.

دنیای کوتاه سازان دنیای شگرفی است از تفکرات متفاوت و درعین حال ساده، اگر کسی این دنیا را تجربه کند ، هرگز فراموش نخواهدکرد که خلاقیت در آنجاست که در عرض چند دقیقه بزرگترین درس های زندگی را فرا بگیری ، به همین سبب جهان فیلم کوتاه همچنان پا برجاست و قابل قدر با تمام مصائبی که دارد…

نویسنده: نجیبه حقانی

منبع: عصر اصفهان