وسترن؛ جذاب‌ترین ژانر سینما

عصر اصفهان ، محمود افشاری

تِم‌ها و مضامین خاص فیلم‌های وسترن معمولاً شامل یک رویارویی حماسی بین «مرد بد» و «مرد خوب»، بی قانونی کامل و مطلق، گرگ‌های تنها و تیراندازی با اسلحه و چرخش سریع است. به طور معمول، ما وسترن ها را به عنوان نماد «گاوچران‌ها» در مقابل «بومیان آمریکایی» در مرزهای آمریکا تصور می‌کنیم، اما واقعاً چند نوع فیلم وسترن وجود دارد و ویژگی‌های تعیین کننده آن ها چیست؟

در این نوشتار تلاش داریم، تا به زیر و بم ژانر وسترن سر بکشیم و زیرژانر‌های مختلف آن را معرفی و به شکل کوتاه برای شما بررسی کنیم و به اصطلاح همه چیز را درباره وسترن بگوییم؛ از وسترن «سنتی» و «اسپاگتی» که برای بیشتر علاقه مندان آشناست، شروع کردیم و به سراغ وسترن «اسیدی» و «متجدد» که تماشاگران با این عنوان ها کمتر آشنا هستند رفتیم و در پایان به وسترن «ترسناک» و «معاصر» رسیدیم.

وسترن اسیدی

پس از ظهور وسترن اسپاگتی، همزمان وسترن‌های اسیدی در دهه‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ میلادی به محبوبیت رسید. اولین وسترن اسیدی با عنوان «تیراندازی» بود. اصطلاح وسترن اسیدی پس از انتشار «ال توپو» اثر «آلخاندرو خودوروفسکی» ابداع شد.

«دنیس هاپر»، «جیم مک براید» و «رودی وورلیتزر» محبوب ترین فیلمسازانی هستند که با وسترن اسیدی مرتبط هستند.

در این سبک، جاه طلبی‌های استعاری آثار مورد تحسین منتقدان مانند «شین» و «جویندگان» با افراط فیلم‌های وسترن اسپاگتی و چشم‌انداز فرهنگ دهه ۱۹۶۰ میلادی ترکیب می‌شوند و همچنین گفته شده موجب افزایش مصرف مواد مخدر غیرقانونی در میان مردم آمریکا شد.

در وسترن اسیدی، آثار بسیاری هستند که قراردادهای وسترن‌های قبل از خود را زیر و رو می‌کنند تا نسخه‌ای از آمریکای خودویرانگر را در بدبینانه‌ترین حالت ممکن به تصویر بکشند.برخی از مضامین متمایز که در این فیلم‌ها می‌بینیم، نمادگرایی سنگین و عجیب، وقایع و شخصیت‌های غیرقابل توضیح و بسیاری از فلسفه‌های شرقی هستند. محبوب ترین فیلم‌ها برای این جنبه از وسترن «دختری با تفنگ» و «مرد مرده» با بازی «جانی دپ» هستند.

وسترن سنتی

فیلم وسترن سنتی یا کلاسیک جایی است که اکثر تمِ‌ها و مضامین قابل تشخیص از یک فیلم وسترن شروع شده است. این نوع فیلم دارای فیلمبرداری عالی و گسترده از دشت‌های آمریکا با تمرکز بر قانون شکنان و تلاش برای برقراری عدالت در جامعه است. این طرح معمولاً حول محور یک فرد مجرد، یک گاوچران و ماجراجویی‌های‌ آن ها در غرب وحشی است. اکثر اوقات، گاوچران یا همان کابوی در حال مبارزه با افراد شروری است که جامعه را ویران می‌کنند. برخی از قوی‌ترین و بهترین نمونه‌ فیلم‌های وسترن سنتی «دلیجان» و «رودخانه سرخ» هستند و دوران اولیه وسترن توسط ستارگانی مانند «جان وین» و «گری کوپر» تعریف شد.

وسترن اسپاگتی

وسترن اسپاگتی بعد از محبوبیت ژانر وسترن پس از جنگ جهانی دوم به وجود آمد. اسپاگتی وسترن ایتالیایی است که بین دهه ۱۹۶۰و ۱۹۷۰ میلادی ساخته شد و با وجود این که این آثار در ایتالیا فیلمبرداری شدند، اما بازیگران آمریکایی در آن نقش آفرینی کردند. «سرجیو لئونه» پدرخوانده این زیرژانر است! ویژگی‌های وسترن اسپاگتی شامل بودجه معمولاً کم، نماهای نزدیک برای جلوه دراماتیک و تمرکز بر ضد قهرمان است. موسیقی‌هایی که ما هم اکنون معمولاً با فیلم‌های وسترن مرتبط می‌کنیم، پر از گیتار و سوت، از وسترن اسپاگتی به دست آمد. تماشاگران همچنین شاهد خشونت بیشتری در این سبک بودند زیرا هالیوود به دلیل محدودیت قادر به نمایش آن عناصر خشن نبود.

وسترن متجدد

وسترن های متجدد برداشت دقیق یا تاریخی تری از وسترن سنتی هستند. مضامین یک وسترن سنتی گاهی اوقات می‌توانند قدیمی، نادرست و رک و پوست کنده و حتی گاهی اوقات توهین‌آمیز به نظر برسند زیرا شخصیت‌ها یا موقعیت‌های خاصی بد به تصویر کشیده می‌شوند.

آن ها همچنین تمایل بیشتری به سیاه و سفید بودن دارند و کمی ابهام اخلاقی در دل آن آثار وجود دارد. اغلب فیلم‌های وسترن از دهه ۱۹۶۰، تم ضدوسترن دارند. بسیاری از این فیلم‌ها توسط کارگردانان بزرگی ساخته شده‌است که وسترن را موقعیتی برای بیان نقد خود بر جامعه آمریکا و ارزش‌ها در ژانر جدید دیده‌اند.

در مقابل، وسترن‌های مدرن یا متجدد که از دهه ۱۹۶۰ نمایش داده شده اند، تمایل دارند آن موضوعات اصلی را زیر و رو کنند.

هدف این فیلم‌ها این است که از نظر تاریخی دقیق‌تر باشند و زنان و بومیان آمریکا را بهتر نشان دهند، نه این که آن ها را مانند برخی از فیلم‌های وسترن سنتی، درمانده یا حتی وحشی به نمایش بگذارند. همیشه یک شرور واضح وجود ندارد و قهرمان همیشه از نظر اخلاقی درست نیست. برخی از محبوب‌ترین فیلم‌های این رده «بازگشته» با بازی «لئوناردو دی کاپریو» و «گروه وحشی» به کارگردانی «سم پکین پا» است.

وسترن‌های آخرالزمانی

پایان جهان موضوع بسیاری از ژانرها است و مدتی است که در زیر و بم وسترن‌ها نیز حضور داشته است. وسترن‌های آخرالزمانی مفهوم پایان جهان و جامعه را می‌پذیرند، بنابراین ساکنان باقی‌مانده آن را به چیزی منتقل می‌کنند که شبیه دشت‌های خشک بزرگ و بدون قانون آمریکا است و از آن‌ها می‌خواهد که در خارج از زمین زنده بمانند. این فیلم‌ها معمولاً حسی از زمین‌های بایر دارند، اما آیتم‌های آینده‌نگرانه‌تری مانند ماشین‌های عجیب و سلاح‌های مختلف را نیز نمایش می‌دهند. «مکس دیوانه»، «گروه بد» و «پستچی» از محبوب ترین وسترن های آخرالزمانی هستند.

وسترن حماسی

وسترن حماسی یک زیرژانر است که عناصر فیلم وسترن را می‌گیرد و آن ها را در مقیاس بزرگ تری قرار می‌دهد. برای مثال، خط داستان ممکن است افرادی را دنبال کند که بخشی از انقلاب مکزیک هستند، مانند فیلم «این گروه خشن» یا اثری مشابه آن. عامل تعیین کننده یک وسترن حماسی در یک زمان پرتلاطم تنظیم می‌شود تا به عمق روایت بین ریاست و جست و جوی عدالت یا آزادی بیفزاید. از دیگر فیلم‌های شاخص این زیرژانر می‌توان به «روزی روزگاری در غرب» و «رقصنده با گرگ‌ها» با بازی «کوین کاستنر» اشاره کرد.

وسترن یاغی با رویکرد گرگ‌های تنها

فیلم وسترن با چاشنی یاغی‌های قانون شکن و متمرد قرار است حول شخصیتی بپردازد که بیشتر شبیه یک گرگ تنهاست و شهرت او به کشتن هدفش شناخته می‌شود و به احتمال زیاد هر کسی که با او در تماس است از او می‌ترسد. این زیرژانر صحنه‌های تیراندازی و مبارزه بیشتری نسبت به یک فیلم وسترن استاندارد دارد. برخی از برجسته ترین آثار در این زیرژانر عبارتند از «بوچ کسیدی و ساندنس کید»، «جوسی ولز یاغی»  و «۳:۱۰ به یوما». شخصیت «وایات ارپ» با بازی «کرت راسل»، یکی از محبوب ترین قانون شکنان در تاریخ غرب وحشی است و فیلم «سنگ قبر» نمونه قوی دیگری از وسترن یاغی یا قانون شکن است.

وسترن علمی، تخیلی

در جایی که یک وسترن سنتی معمولاً ساده‌تر از شیوه زندگی، سلاح‌ها و روش‌های در اختیار داشتن مواد است، یک وسترن علمی، تخیلی با افزودن فناوری، گامی بلندتر می‌گذارد. جنبه علمی تخیلی این فیلم‌ها می‌تواند شامل فناوری پیشرفته، سفر در زمان و حتی تعامل بیگانگان با قانون شکنان باشد.

سریال تلویزیونی «دنیای غرب»(وست ورد) شناخته‌شده‌ترین وسترن علمی تخیلی است، اما ما همچنین شاهد این تغییر ژانر در «بازگشت به آینده: قسمت سوم» و برخی قسمت‌های «جنگ ستارگان» هستیم. برخی دیگر از این آثار عبارتند از «کابوی‌ها و بیگانگان» ساخته «جان فاورو» و فیلم «غرب وحشی وحشی» با بازی «ویل اسمیت»، اما این فیلم همیشه به راحتی توسط دوستداران وسترن یا کمدی پذیرفته نمی‌شود.

وسترن نوآر

فیلم نوآر به طور کلی بسیار تاریک است و هوای منفی دارد زیرا بیشتر از یک فیلم معمولی احساسات و درون گرایی شخصیت‌ها را بررسی می‌کند. وسترن‌ها به تم‌های نوآر نیز پرداخته‌اند و کمی بیشتر بر پویایی شخصیت‌ها، مبارزات آن‌ها با خود و افراد نزدیک به‌ آن‌ها و همچنین عواقب زندگی در یک قانون خاص یا حیات وحش تمرکز کرده‌اند. برای مثال آثاری همچون «جایی برای پیرمردها نیست» با بازی «جاش برولین»، «اگر سنگ از آسمان ببارد» با بازی «کریس پاین» و «رودخانه ویند» با بازی «جرمی رنر» نمونه‌های عالی وسترن نوآر هستند.

وسترن‌های ترسناک

وسترن ترسناک که یکی از کمیاب‌ترین و غیرمعمول‌ترین زیرژانرهای فیلم‌های وسترن است، به سختی می‌توان آن را تعیین و تعریف کرد. در هم آمیختن ترانه‌های ترسناک کلاسیک با تم‌های وسترن، سخت‌تر از آن چیزی است که به نظر می‌رسد. اما برخی فیلم‌ها این ترکیب میخکوب‌کننده را اجرا می‌کنند. برای مثال فیلم «تبر استخوانی» احتمالاً قابل‌توجه‌ترین وسترن ترسناک است، زیرا گروهی از گاوچران‌ها را ترکیب می‌کند که برای نجات تعدادی از مهاجران از دست گروهی آدم‌خوار به راه افتاده‌اند.

تصور کنید روح گاوچران‌های کُشته شده در یک دوئل قصد تسخیر ملک شما را داشته باشند یا افراد یک شهر سنتی در بستر فضای وسترن به زامبی تبدیل شوند. اساساً تصور خون آشام‌ها، ارواح و زامبی‌ها در دل یک فضای وسترن خود به خود بیننده را جذب یک اثر می‌کند، بنابراین تلفیق دو ژانر وحشت و وسترن می‌تواند با کمی تأمل بدل به میدانی جذاب برای تولید آثار مختلف شود.

از این گذشته، ژانر وسترن به خاطر خلق دنیایی بی‌قانون یکی از بهترین محیط‌ها برای کار با ژانر وحشت است. آثاری همچون «تاریکی نزدیک» یا فیلم «نوازنده» از آثار شاخص این بخش هستند.

وسترن معاصر

وسترن های معاصر شخصیت‌های سنتی را در محیط‌های مدرن قرار می‌دهند. وسترن معاصر فیلمی است که شخصیت‌های سنتی و مضامین قدیمی غرب وحشی، تم‌ها و موتیف‌ها را می‌گیرد و آن‌ها را در محیط‌های مدرن و امروزی قرار می‌دهد. این زیرژانر اخیراً محبوب ترین است، برای نمونه سریال «یلو استون» با بازی «کوین کاستنر» یک مثال بارز آن است.

در بسیاری از مواقع، از شخصیتی که بیشتر شبیه یک گاوچران سنتی است، انتظار می‌رود که در سبک زندگی دچار چالش و در عین حال با مشکل مواجه شود تا بتواند آن را حل کند. فیلم «لوگان» با بازی «هیو جکمن» و «کتاب الی» با بازی «دنزل واشنگتن» نمونه‌های عالی وسترن معاصر هستند.

نویسنده: محمود افشاری

منبع: عصر اصفهان

برچسب ها: فیلم , محمود افشاری , وسترن