جاری بودن زاینده‌رود مطالبه اصلی مردم کلانشهر اصفهان

عصر اصفهان/رضاسلمان منش/با این وجود از جمله مشکلات  اساسی و زیر بنایی اصفهان می توان به خشکی زاینده رود، فرونشست زمین و آلودگی هوا اشاره کرد که هر کدام از این مشکلات تبعات زیادی بر جسم و روح و روان و تنفس و سلامت واقتصاد و زمین و محصولات کشاورزی و تغذیه مردم اصفهان داشته است. بی آبی زاینده‌رود، آلاینده ها و بحران‌های زیست محیطی و فرونشست و خشکی تالاب بین المللی گاوخونی چالش‌های اصلی این دیار به شمار می رود.

در اصفهان شاهد درخطر بودن آثار و ابنیه و فضاهایی هستیم که هر کدام روایتگر سرفصل تاریخ تمدن اسلامی است، مطالبه مردم اصفهان برای جاری بودن زاینده‌رود برای حفظ یک تمدن کهن و چند صد ساله تاریخی است. رابطه زاینده رود با مردم  رابطه هویت آن با تاریخ و تمدن چند هزار ساله نصف جهان است.

اصفهان وضعیت آبی نابسامان و کم‌سابقه‌ای را در چند دهه اخیر تجربه کرده است؛ در چند سال اخیر با افزایش خشکسالی، کاهش نزولات جوی، برداشت بی رویه و نبود برنامه ریزی مناسب برای مدیریت آب، ذخیره آب سد زاینده رود به شدت کاهش یافت و زاينده‌رود، آرام آرام رو به خشكي رفت و ستون های پل‌هاي تاريخي كه بر روي اين رودخانه طي صد ها سال پابرجا مانده بود، همگی در خشكي فرو رفته‌اند. وضعیت اسفناک کمبود آب در این حوضه، این شهر سرآمد را از نظر اقلیمی به شهری کویری تبدیل کرده وبه سوی پژمردگی برده است؛ احیای رودخانه برای جلوگیری از افزایش بحران‌های زیست محیطی و شرایط اقتصادی قطب صنعت و اقتصاد کشور و به منظور تحقق منافع ملی است.

در این مقوله، معاونت مطالعات زیر بنایی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی به عنوان مرجعی رسمی، و با اشرافیت کامل بر موضوع، در سال گذشته مبادرت به بررسی و گزارشی پیرامون «بحران آب» با عنوان عبور از بحران، ایجاد پایداری و بهبود شرایط با کاهش مصارف آب و افزایش بهره‌وری با تأکید بر حوضه آبریز زاینده رود نموده  است. که در بخشی از این گزارش آمده است:

«به‌دلیل سپری شدن سال آبی ۱۴۰۰-۱۳۹۹ با خشکسالی شدید و کاهش حدود ۴۰ درصدی منابع آب سد زاینده‏‌رود، همچنین پیش‌‏بینی تداوم خشکسالی توسط سازمان هواشناسی کشور، شرایط مساعدی از نظر تأمین منابع آب برای این سد در سال آبی ۱۴۰۱-۱۴۰۰ متصور نیست. با توجه به آمار ارائه شده ازسوی وزارت نیرو تا هقتم آبان‌ماه ۱۴۰۰، هرچند ورودی سد زاینده‌رود نسبت به سال گذشته تا همین روز، ۸% بیشتر بوده اما میزان حجم آب موجود در مخزن سد کمتر از ۱۷۰ میلیون مترمکعب بوده که معادل کمتر از ۱۵% حجم مخزن است.

طی دهه‌های گذشته ، مداخلات توسعه‌ای گسترده‌ای در این رودخانه شکل گرفته که شامل اجرای پروژه‌های سازه‌ای و بارگذاری مصارف جدید در بخش‌های کشاورزی (بیش از شش برابر)، شرب و صنعت است. این رودخانه از گذشته نیز با دوره‌های خشکسالی روبه‌رو شده با‌این‌حال مداخلات گسترده صورت گرفته سبب شده تا در دهه‌های اخیر کمبود آب به خشکی مستمر بستر رودخانه و تالاب گاوخونی بیانجامد که علاوه‌بر مشکلات تأمین آب کشاورزان، به ایجاد مسائل گسترده اجتماعی، اقتصادی و محیط زیستی منجر شده است.

از عمده‌ترین راهکارهای (کوتاه و میان‌مدت) موجود نیز می‌توان به بازتخصیص مصارف شرب و صنعت، نکاشت و کاهش مصارف بخش کشاورزی و افزایش بهره‌وری با اعمال الگوی کشت، ممنوعیت کشت محصولات کشاورزی با نیاز آبی بالا در حوضه زاینده‌رود، تأمین خسارت کشاورزان، صاحبان حقابه و مشترکان و هماهنگی کامل بین همه نهادهای مربوط اشاره کرد.»

خشكي زاينده‌رود تنها به علت خشكسالي نیست؛ بلكه از مهمترين دلايل خشكي آن مديريت ناصحيح است. عدم مديريت صحيح آب، شامل برداشت‌هاي بي‌رويه و غيراصولي در حوضه آب زاينده‌رود، آلودگي آب زاينده‌رود، انتقال آب اصفهان به ديگر استان‌ها و …  می باشد.

از استاندار اصفهان، نمایندگان استانی و اعضای شورای شهر، انتظار است که مطالبات اصلی مردم که احیای دائمی زاینده‌رود از بنیادی ترین آن است را در سفر جمهور به کلانشهر اصفهان، در اولویت قرار دهند؛ ضمن اینکه مسائل و معضلات دیگری وجود داردکه وبه نوبه خود براساس اولویت مورد نظر قرارگیرد؛ و بایداین نکته را در نظر داشت، که اگر چاره‌ای جدّی اندیشه نشود در آینده‌ای نه چندان دور به مرور شاهد تخلیه استان خواهیم بود.

نویسنده: رضا سلمان منش – نویسنده و تحلیلگر

منبع: عصر اصفهان

برچسب ها: اصفهان , مطالبه اصلی زاینده رود است