ﻣﻬﺎﺭﺕﻫﺎﻱ ﺯﻧﺪﮔﻲ

ﻣﻬﺎﺭﺕﺧﻮﺩﺁﮔﺎﻫﻲﻳﻜﻲﺍﺯﺍﺻﻠﻲﺗﺮﻳﻦﻣﻬﺎﺭﺕﻫﺎﻱﺯﻧﺪﮔﻲﺍﺳﺖﻛﻪپیش بینی کننده احساس رضایت از خودمان و زندگی است.ﺧﻮﺩﺁﮔﺎﻫﻲﻳﻌﻨﻲﺁﮔﺎﻫﻲﻳﺎﻓﺘﻦﻭﺷﻨﺎﺧﺖﺍﺟﺰﺍﻱﻭﺟﻮﺩﺧﻮﺩ؛ﺷﻨﺎﺧﺖﺍﺟﺰﺍﻳﻲﻫﻤﭽﻮﻥﺧﺼﻮﺻﻴﺎﺕﻇﺎﻫﺮﻱ،ﺍﺣﺴﺎﺳﺎﺕ،ﺍﻓﻜﺎﺭﻭﺑﺎﻭﺭﻫﺎ،ﺍﺭﺯﺵﻫﺎ،ﺍﻫﺪﺍﻑ،ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎﻱﺩﺭﻭﻧﻲﻭﻧﻘﺎﻁﻗﻮﺕﻭﺿﻌﻒﺧﻮﺩ.

اجزا خوداگاهی

1. شناخت ویژگی های جسمانی و بدنی:

داشتن تصویری واقع بینانه از خود، یکی از عوامل مؤثر در شناخت خود است. شما می توانید با تکیه بر نقاط مثبت خود و با احساس رضایت حاصل از این نقاط قوت در جهت برطرف نمودن ویژگی های منفی در ظاهرتان که قابل تغییرند و پذیرش ویژگی های ظاهری تان که برایتان ناخوشایند و غیرقابل تغییرند، کنار بیایید.

2.شناخت توانایی ها و مهارت های خود :

الف. شناخت خصوصیات و ویژگی های مثبت :آگاهی داشتن از ویژگی های مثبت به ما اعتماد به نفس می دهد تا با خودمان  ارتباط بهتری برقرار کنیم؛ لذا با مشورت با دوستان و اطرافیان می توانیم پی به ویژگی های مثبت خود ببریم.

ب. شناخت توانمندی ها: آگاهی ازاستعدادهای خود به فرد جسارت و قدرت می بخشد و با افزایش اعتماد به خود، فرد از خود پنداره و نگرش مثبت به خود برخوردار خواهد شد؛ اما نباید تصور کرد که استعداد در یک زمینه خاص به معنای کامل و بهترین بودن در آن زمینه است.

ج. شناخت پیشرفت ها و موفقیت ها: منظور از خصوصیات،استعدادها و موفقیت ها چیزهای خیلی بزرگ نیست؛ بلکه کوچکترین ویژگی مثبت شما نیز بسیار با اهمیت است. که اگر مسولیت تلاش در جهت شناخت واقعبیانه خود را بپذیرید و به خود و توانایی های خود احترام بگذارید احساس خوبی خواهید داشت.

3. شناخت نقاط ضعف خود:

شناخت نقاط ضعف و اشتباهات خود و پذیرش آنها در جهت خودآگاهی کاملا ضروری است. در این راستا نامه ای به خود بنوبسید و تمام ویژگی ها و نقاط مثبت خود و همچنین نقاط ضعف خود که نیاز به کار و تمرین دارد را بیان کنید.

4. شناخت افکار:

افکار ما بر روی رفتار و احساسات ما تاثیر بسزایی دارد و در این ارتباط تعاملی هر یک بر دیگری تاثیر می گذارد.در این چرخه افکار ناکارآمد در غالب گفتگوی درونی رفتار و احساسات ما را تحت تاثیر قرار می دهد(من نمی توانم”؛” دوباره شکست می خورم”؛ “هیچ چیز عوض نخواهد شد”).بنابراین شما باید این قبیل گفتگوهای درونی و افکار نامتعارف تان را شناخته و اجازه ندهید که این افکار، کنترل احساسات و اعمال شما را در دست داشته باشند. با شناخت صحیح این افکار می توانید آنها را با افکار منطقی و واقع بینانه جایگزین نموده و کنترل درونی احساسات و اعمال تان را خودتان به دست بگیرید.

افکاراحساساترفتار

5. شناخت باورها و ارزش های خود:

آگاهی یافتن از واقعیت انعطاف پذیر افکار،باورها و ارزشکه در بستر خانواده ، اجتماع و فرهنگ شکل گرفته است و چارچوب ها و ساختار ذهن ما را می سازد؛ تاثیر بسیاری در شناخت خویشتن دارد.

شناخت اهداف خود:

هر چه قدر شناخت ما از خود بر مبنای واقعیت باشد احتمال دستیابی به آن بیشتر است در این راستا تقسیم بندی اهداف به (اهداف کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت )از شروط لازم تحقق اهداف است.

6.شناخت خود:

هر چه خود واقعی و خود آیده آل مشابه و نزدیک به هم باشند و شکاف بین آنها وجود نداشته باشد؛ احساس عزت نفس بیشتر است؛ لذا لازمه شناخت توانایی های خود و اعتماد به این توانمندی ها، پذیرش و دوست داشتن خود است.

عوامل موثر در رشد خودآگاهی

پذیرش خود:

خودمان را با تمام نقاط قوت و ضعف بپذیریم و دوست داشته باشیم؛ در این راستا از عوامل موثرپذیرش خود، پذیرفتن اشتباهاتی است که از ما سر زده است و بخشش خود است.

پذیرش دیگران:

پذیرش دیگران به معنای پذیرش انسان ها با تمام نقاط ضعف و توانایی شان ،تفاوت ها ، شباهت ها و احترام به خواسته های آنها بدون اینکه در صدد اصلاح آنها بر آیید که لازمه آن دلسوزی نسبت به دیگران، عدم قضاوت خود و دلسوزی و تفاهم با خویشتن است.

قبول مسئولیت:

یکی از بهترین راهکار ها جهت تقویت نیروی اراده و توان تصمیم گیری قبول مسئولیت است.شمابا واهمه نداشتن از شکست و قبول اشتباهاتخود گامی مهم در جهت رشد و خودشکوفایی خود برداشته اید.پس در نهایت صداقت مسئولیت کامل اندیشه،گفتار،کردار و تصمیمات خودرابر عهده بگیرید و بهای لازم برای هر یک از آنان را بپردازید.

موانع رشد خودآگاهی

1.توقعات و انتظارات بیش از حد:

از مهمترین علایم توقعات نابجا : الف.بیش از حد خود خواهانه بودن آنهاست ب. شخص می خواهد توقعات و انتظاراتش برآورده شود بدون اینکه خودش قدمی بردارد یا کوشش نماید. ج. عناد آمیز بودن توقعات و بیان خواسته ها با حالت پرخاش .در این راستا با عدم تحقق توقعات نابجا حس محرومیت و سرخوردگی ،دید منفی ، احساس خستگی و تنبلی مزمن و دایمی به علت فلج شدن انرژی ها را به دنبال دارد که  برفکر و احساس شخص اثر سوء می گذارد؛ لذا هر چه فرد نسبت به خود و دیگران آگاهی بیشتری داشته باشد؛ توقعات او براساس منطق و توقعات معقول خواهد بود و احساس رضایت بیشتری در زندگی خواهد داشت.

2.کمال طلبی:

کمال طلبی به افکار، رفتارهای خود تخریب گرایانه اشاره می کندکه هدف آن نیل به اهداف به شدت افراطی و غیرواقع گرایانه است. بعضی از احساسات، افکار و باورهای منفی مرتبط با کمال طلبی بدین شرح است:

• ترس از بازنده بودن:افراد کمال گرا غالبا شکست در راه رسیدن به اهدافشان را با از دست دادن ارزش و بهای شخصی مساوی می دانند.
• ترس از اشتباه کردن:افراد کمال گرا غالبا اشتباه را مساوی با شکست می دانند؛موضع آنان در زندگی حول و حوش اجتناب از اشتباه است.
• ترس از نارضایتی: افراد کمال گرا به دلیل ترس از عدم پذیرش از سوی دیگران درصدد تلاش برای کامل بودن و روشی جهت حمایت دیگران برمی آیند.
• همه یا هیچ پنداری: افراد کمال گرا به متوسط اکتفا نمی کنند از نظر آنان انجام یک کار به صورت ایده ال و یا اصلا انجام ندادن خلاصه می شود.
• تاکید بسیار بر روی بایدها:افراد کمال گرا با تاکید بر روی بایدها و قوانین خشک به ندرت بر روی خواسته ها و آرزوهای خود حساب می کنند.
• اعتقاد داشتن به این امر که دیگران به آسانی به موفقیت می رسند:آنان مشاهدات خود را به نحوی جمع آوری می کنند که بگویند دیگران با کمترین خطا و استرس به موفقیت می رسند در حالی که کوشش های خود را پایان ناپذیر و ناکانی تلقی می کنند.

3. غرورها:

غرور نامعقول از نتایج خودایده آل و بی اساس است که بر مبنای صفات و شایستگی های تصوری و یا مبالغه آمیز پنداشتن آنهابدون تناسب با صفات و شایستگی های فرد است. انواع غرور شامل:

• غرور عقل و اراده: دانسته و ندانسته تصورش بر این است که قادر به حل تمام مشکلات و حتی پیش بینی وقایع غیر مرقبه است.
• غرور خود بزرگ بینی یا مهم بودن:این اشخاص به طور غیر واقعی خود را مهم و بزرگ می پندارند.
• غرور خواستنی یا محبوب بودن:تصورشان بر این است که بسیار محبوب و دوست داشتنی هستند و هر کس مقاومت کند مورد نفرت شدید آنان واقع می شوند.
• غرور آزادی مطلق:کسانی که در برابر هر نوع کارمقرر و تکلیف ، قانون و هر باید و نباید به شدت مقاومت نشان می دهند.
• غرور شجاعت: این افراد از شجاعت بیشتر لاف آن را یدک می کشند و حتی گاهی به اعمال غیر منطقی مبادرت می ورزند.
• غرور درستی و عدالت:کسانی که بیشترین تعصبات را در درستکاری و انصاف بروز می دهند؛هرجا که مطمئن شوند کسی متوجه نیست از هیچگونه نادرستی و بی انصافی دریغ نمی ورزند.

واکنش سنجی

با واکنش سنجی شما قادر خواهید بود؛ به تدریج در رفع عادات بد ذهنی ،رفتاری ،گفتاری و در نتیجه احساسی خود بکوشید. در نتیجه نسبت به خود و دیگران با انصاف رفتار کرده،واقعیات را بهتر درک می کنید.واکنش سنجی شامل موارد زیر است:

• غرور سنجی:یعنی سنجیدن اینکه آیا واکنش من در مقابل رفتاری یا گفتار دیگری متناسب با موضوع بوده است؟ و اگر نبوده ناشی از زخم به کدام یک از غرورها ی ششگانه من بوده است.
• باور سنجی:یعنی سنجیدن این که آیا واکنش من در مقابل رفتار یا گفتار دیگری متناسب با موضوع بوده است؟و اگر نبوده ناشی از کدام باور راسخ غلط خود من است که در مغزم ثبت شده؟
• افکار خودکار سنجی: یعنی سنجیدن این که آیا واکنش من در مقابل رفتار یا گفتار دیگری متناسب با موضوع بوده است؟ و اگر نبوده ناشی ازفعال شدن کدام فکر اتوماتیک ناکارآمد در ذهن من است.
• انگیزه سنجی: یعنی سنجیدن این که آیا واکنش من در مقابل رفتار یا گفتار دیگری متناسب با موضوع بوده است؟ و اگر نبوده ناشی از کدام انگیزه مخفی درونی است؟(چند درصد برای انگیزه واقعی ، خودنمایی، جاه طلبی،حسادت و…)است.
• عادت سنجی: یعنی سنجیدن این که آیا واکنش من در مقابل رفتار یا گفتار دیگری متناسب با موضوع بوده است؟ و اگر نبوده ناشی از کدام عادت بد خود من است؟

وقتی به خودآگاهی رسیدیم  و به این حقیقت پی بردیم که ما به این واکنش ها عادت کرده یا شرطی شدیم آن وقت از منطق تراشی های گمراه کننده دور می شویم و به سمت تمرین هایی که عادات بد و شرطی شده را در ما تغییر می دهد حرکت می کنیم یکی از این تمرین ها واکنش سازی است.منظور  از واکنش سازی یعنی تمرین رفتار و گفتار صحیح داشتن به وسیله پرسش از خود که بهتر بود چه می گفتم و بهتر بود چه می کردم و آن وقت به تمرین این رفتارهای جدید در موقعیت بعدی بپردازیم.

امروزه با فردی مواجه می‌شویم که مثل آدم‌های ماشینی رفتار می‌کند ؛

کسی که خود را نمی‌شناسد  و نمی‌فهمد .

تنها کسی که می‌شناسد شخصی است که تصور می‌کند که باید باشد.

گپ زدن‌های بی‌معنایش ، جای گفتاری از دل برآمده را گرفته است ،

لبخند تصنعی‌اش ، جای قهقه‌ی خنده را

و يأس ملال‌انگیزش ، جای درد راستین را .

درباره این فرد دو چیز می‌توان گفت :

یکی اینکه ، از فقدان خودانگیختگی و فردیتی رنج می‌کشد که شاید علاج ناپذیر بنماید .

یا اینکه اساساً ، با ما میلیونها نفری که در این سیاره به سر می‌بریم ، تفاوتی ندارد

اریش فروم

توانبخشی اعصاب و روان نورالمهدی(عج)

تهیه و تنظیم: مریم موحدی

نویسنده: مریم موحدی

منبع: عصر اصفهان

برچسب ها: زندگی