جنبش مذهبی نقطویان

محمود خود را همان مهدی موعود نامید و بشارت داد دوره هشت هزار ساله استعجام (عجم یا ایرانی شدن) آغاز شده و در طول این دوره گیلان و مازندران جای مکه و مدینه می‌گیرند و این شهرها قبله‌گاه و زیارتگاه جدید مومنان خواهد شد.

وی شانزده کتاب و هزارویک رساله در توضیح اندیشه‌های خود و آیین نقطوی نوشت و هر یک را نام جداگانه‌ای نهاد.

محمود خیلی زود پیروان زیادی بدست آورد که آنها را نقطویان یا محمودیان می‌گفتند. وی خود توسط دشمنانش در تیزاب انداخته و کشته شد اما پیروان او، آیین محمودی را دنبال و تبلیغ کردند تا اینکه با ظهور صفویان، شاه اسماعیل اول بسیاری از محمودیان را قتل عام کرد.

این روند در حکومت شاهان بعدی صفوی نیز ادامه داشت. شاه عباس بزرگ هرچند که در ابتدا با نقطویان مدارا کرد و حتی در جلسات آنها شرکت می‌کرد اما مدتی بعد از آنها روگرداند و با دستگیری و سرکوب شدید نقطویان زمینه کوچ آنها به هندوستان را فراهم کرد.

در هفتمین سال سلطنت شاه عباس، منجمان دربار به شاه گفتند که طی سه روز آینده، خطری مقام سلطنت را تهدید می‌کند.

شاه عباس پس از مشورت با وزیران دربار، قرار بر این نهاد که در سه روزی که تاثیر نحوست و بدشگونی در آن موجود است، شاه خود را از سلطنت خلع کند و استاد یوسفی ترکش‌دوز که با جمعی دیگر به جرم نقطوی بودن در زندان به سر می‌بردند را بر تخت سلطنت نشانند و سپس او را به قتل رسانند و شاه عباس مجدداً برجای خود بازگردد.

یوسفی ترکش‌دوز را مستقیماً از محبس به حمام بُرده و خلعت پادشاهی بر تنش کردند و تاج سلطنت را بر سرش نهادند! او حیران و مبهوت بر تخت شاه عباس بزرگ نشست! احتمالاً فرجام کارش را حدس زده بود.

سه روز بعد، خادمان او را از تخت به زیر کشیده و با خنجر تکه تکه‌اش کردند و با تایید منجمان بر اتمام طالع نحس و آغاز طالع سعد، شاه عباس بزرگ مجدد بر تخت شاهی نشست.

نکته آخر اینکه نقطویان به زنده شدن مردگان در قیامت اعتقاد ندارند و مکافات و مجازات اعمال انسان را در خیر و ذلت دنیوی می‌دانند و عقیده دارند بهشت و دوزخ در همین دنیاست. امروزه پیروان نقطوی در هندوستان بسیارند.

منبع
تاریخ عباسی، جلال الدین محمد یزدی
نگاهی دیگر به نقطویه، علیرضا ذکاوتی قراگزلو
گردآوری و نگارش: تاریخ و داستان

منبع: عصر اصفهان

برچسب ها: تاریخ , جنبش مذهبی نقطویان , محمود پسیخانی , محمود عجم , نقطویان