بررسی علل و عوامل فروپاشی حکومت شاهنشاهی

قبلا گفتم که سال‌ها قبل، موقعی که شاه اعلام کرد: «اگر در شاخ آفريقا جنگی در بگیرد ما بی‌طرف نخواهیم ماند، من گزارشی را نزد شاه فرستادم که: «فرمایشات اعليحضرت در محافل سیاسی تهران مطرح و برداشت عمومی بر این است که ما چه منافعی در شاخ آفريقا داریم که در جنگ احتمالی بین سومالی و اتیوپی خود را درگیر کنیم؟»، شاه به شدت از این گزارش عصبانی شده و گفته بود: «شما از سیاست خارجی چه می فهمید؟، کار خودتان را بکنید».

در مرداد سال ۱۳۵۷ که تشنجات پس از ۲ ماه آرامش دوباره آغاز شده بود، روزی هویدا به من گفت: تو فکر می کنی شاه چطور می تواند از این مخمصه خود را رها کند؟» گفتم: «اکنون که کار به اینجا کشیده است او احتیاج به یک اقدام دراماتیک دارد که نمی دانم اراده آن را دارد یا خیر؟» هویدا پرسید: «اقدام دراماتیک یعنی چه؟» گفتم: «شاه و دولت باید بیایند و بگویند پشت تحریکاتی که در مملکت شروع شده، کمپانی های نفتی و دولت های حامی آنها قرار دارند. چون ما اعلام کرده ایم که در سال ۱۹۷۹ که قرارداد فروش نفت به کنسرسیوم، خاتمه می یابد، دیگر آن را تمدید نمی کنیم لذا ما تصمیم گرفته‌ایم در مقابل این تحریکات ایستادگی و روابط خود را با این دو کشور قطع و مستشاران نظامی آمریکایی را اخراج و نمایندگی بی بی سی در ایران را تعطیل کنیم و سپس یک حرکت تبلیغاتی وسیعی را علیه آنها با ارایه ادله و شواهد لازم، آغاز و مردم را به حمایت از شاه و دولت، به خیابان ها بکشانیم.» هويدا این پیشنهاد را تایید کرد و گفت: «من با ارتباط دوستانه ای که با سفیر شوروی در ایران دارم، می توانم ترتيب امضای یک قرارداد دوستی و عدم تعرض با شوروی را نیز بدهم.

هویدا پیشنهاد من را به شاه ارایه داده و او گفته بود: «این افکار از کدام مغز علیلی، خارج شده است؟ ما با ۲۵۰۰ کیلومتر مرز مشترک با شوروی، چگونه می‌توانیم با انگلیسیها و آمریکائی‌ها قطع رابطه کنیم و به وعده عدم تعرض شوروی دل خوش کنیم؟».در مورد خروج از کشور نیز او تصمیم خود را گرفته بود و گزارش های ما هم نمی‌توانست اثری داشته باشد. او چهار ماه قبل از خروج از کشور در هفته آخر نخست وزیری شریف امامی در یک جلسه با حضور بسیاری از مقامات سیاسی و نظامی گفته بود: «ما برای ادامه خدمت به مملکت به پشتیبانی مردم و حمایت دوستان خارجی خود نیاز داریم. مردم ظاهرا از ما روی برگردانده‌اند و دوستان خارجی نیز ما را رها کرده و به حمایت از مخالفین پرداخته‌اند، به چه نیرویی می توانیم متکی و امیدوار باشیم؟» که باهری، وزیر دادگستری در جلسه، سعی کرده است به شاه بقبولاند که مردم هنوز از او حمایت می کنند، لیكن شاه آن را باور نداشته است.

گفتگوی پرویز ثابتی( مدیر امنیت داخلی و رئیس ساواک تهران) با عرفان قانعی فرد

منبع: کانال تلگرامی سهند ایرانمهر

برچسب ها: رژیم پهلوی