13 تیر 1403 - 9:35 ق.ظ

شهر در مقابل ریزگردهای داخلی و خارجی بی سلاح شده است

طوفان در راه اصفهان

لشگر طوفان و تندباد در حالی به سمت اصفهان در حرکت است که اصفهان هیچ سلاحی برای دفاع از خودش ندارد. خیزشی دوباره که این روزها رنگ و روی اصفهان را زرد کرده است.

دریا قدرتی پور

در این خصوص سازمان هواشناسی هم از چهار روز پیش آماده باش داده و هشدار زرد داده که طی این دو روز اخیر، بادهای نسبتاً شدیدی اصفهان را دربرمی گیرد و احتمال کم شدن شعاع دید و کاهش کیفیت هوا افزایش خواهد یافت.
با این تفاسیر روزهای آلوده اصفهان، آلوده تر هم خواهد شد، آلودگی که از نیمه اولین ماه تابستان شدت بیشتری پیدا کرده است.
فصل گرم هر سالِ اصفهان به همین شکل طی می شود؛ باد و گرد و خاکی که از آران و بیدگل تا اردستان، انارک، بُرخوار(دولت‌آباد)، کوهپایه، لنجان، مورچه خورت، شاهین شهر و میمه، نائین، نجف‌آباد، ورزنه و شهر اصفهان را طی می کند و کم کم همه استان را دربرمی گیرد.
در پی خشکی زاینده رود؛ هر روز به تعداد کانون های گرد و غبار افزوده می شود تا جایی که اکنون 40 کانون جدید در این زمینه شماسایی شده است که با اندک وزش بادی چشم اصفهان را پر از خاک می کند.
• همسایه هایی که میهمان اصفهان می شوند
هم اکنون، منطقه فوق بحرانی اصفهان از نظر پیشروی بیابان، دشت سگزی است و با وجود اینکه طی 20 سال گذشته شهرضا و گلپایگان، جزو کانون گرد و غبار نبودند اما در مطالعات دو، سه سال گذشته این دو منطقه نیز به کانون های بحرانی اصفهان اضافه شده اند.
گرچه این یک سوی ماجرا است؛ منشأ دوم این گرد و غبارها، همسایه ها هم هستند، عراق، عربستان و سوریه مقصران اصلی ریزگردهای خارجی که گلوی اصفهان را می سوزانند.
این ریزگردهای بیگانه زمانی که با داخلی ها متحد می شوند شرایط بدی را برای اصفهان رقم می زنند، با توجه به اینکه از 10 میلیون و 700 هکتار مساحت استان اصفهان، نزدیک به 30 درصد سهم بیابان ها است و از این میزان حدود دو میلیون و 500 هزار هکتار آن مناطق تحت تأثیر فرسایش بادی هستند.
حسینعلی نریمانی، از جمله کارشناسانی است که در توضیح این موضوع به دو عامل فرسایش خاک و باد استناد می کند و می گوید: یک عامل فرسایش، باد است و عامل دیگر فرمایش پذیر، خاک است که معمولاً عامل فرساینده تحت کنترل ما نیست و باد در سطح منطقه‌ای و جهانی است، اما عوامل فرسایش‌پذیر تحت کنترل ما است.
نریمانی گفت: هر چه سطح خاک پوشیده از گیاه و یا دست نخورده و مرطوب باشد، خاک کمتری روانه آسمان شده و طوفان کمتری ایجاد می شود.
طی سال هایی که زاینده رود رمق های آخرش را هم از دست داده تا به امروز اگر فعالیتی هم برای خیزش گرد و غبار انجام شده اما به قدری نبوده که اصفهان بتواند سلاحی برای خود در مقابل لشگرکشی طوفان گرد و غبار بسازد.
• دست کاشت هایی که کافی نیستند
طبق گفته های منصور شیشه فروش، مدیرکل ستاد مدیریت بحران استانداری اصفهان برای گذار از چنین آلودگی هایی با وجود اینکه تاکنون 310 هزار هکتار جنگل دست کاشت با هدف تثبیت خاک ایجاد شده و همسو با آن مالچ‌پاشی بر روی 30 هزار هکتار در مناطق بیابانی، ایجاد حدود 103 کیلومتر بادشکن زنده و غیرزنده،‌ بذرپاشی و بذرکاری و 12 هزار و 9 هکتار مدیریت هرزآب و روان‌آب‌ها از دیگر اقداماتی است که برای پیشگیری از آلودگی هوای ناشی از گرد و غبار و کنترل آن انجام شده است اما به ‌منظور حل بحران آلودگی ناشی از گرد و غبار به اقدامات بلندمدت و اساسی‌تری نیاز است.
اما آنطور که این مقام مسئول عنوان کرده؛ برای اجرای طرح بیابان‌زدایی در یک ‌میلیون هکتار از عرصه‌های مطالعه ‌شده به اعتبارات نیاز است؛ موضوعی که محمد درویش، فعال محیط زیست که همواره در این زمینه دستی بر آتش داشته و سالیان زیادی است در این رابطه تحقیق کرده خلاف واقعیت است و به نظر او کمترین عامل تحقق این برنامه ها بودجه بوده است. این کارشناس شاهد گفته هایش را به پژوهش‌های مجلس گره می زند که اخیراً در گزارشی اعلام کرده در خوشبینانه‌ترین حالت کمتر از 30 درصد برنامه‌هایی که در دوره‌های پنج‌سالهٔ برنامه‌های توسعه پیش‌بینی می‌شود، عملیاتی شده است و کمترین عامل تحقق این برنامه‌ها بودجه بوده است.
شیشه فروش آذرماه سال گذشته نیز در گفت و گویی مشابه اعلام کرده بود که در استان اصفهان 14 کانون فرسایش بادی شناسایی شده که این کانون‌های بحرانی فرسایش بادی یک میلیون و 500 هزار هکتار وسعت دارد و سالانه بیش‌از 500 میلیارد تومان خسارت به مناطق مختلف وارد می‌کند.
او با تشریح مطالعاتی که برای مقابله با بیابانزایی انجام شده گفته بود: در یک میلیون و 108هزار هکتار از اراضی بیابانی به منظور تعیین کانون‌های بحران فرسایش بادی در استان اجرایی و نیز یک بازنگری درباره این کانون‌ها انجام شده است.
• گرد و غبارهایی که خسارات میلیاردی می زنند
اما اقلیم خشک و نیمه‌خشک و شرایط کم بارش اصفهان به قدری وضعیت را بغرنج کرده که این فعالیت ها نتوانسته کاری از پیش ببرد و هر ساله خیزش طوفان غبار، نه تنها چشم اصفهان را کور می کند؛ بلکه خسارات میلیاردی به تاسیسات حمل و نقل، کشاورزی، صنعت، اماکن و غیره می زند.
این در حالی است که براساس قانون هوای پاک، منابع ‌طبیعی از سال 96 باید سالانه 300هزارهکتارعملیات درختکاری و مقابله با بیابانزایی را انجام می داده اما اکنون که وارد هفتمین سال این برنامه شده‌ایم و باید در شش سال گذشته یک میلیون و 800 هزار هکتار درخت کاشته می‌شد اما همچنان در عملیاتی شدن این برنامه درخم یک کوچه ایم.