پیشنهاد تاریخی برای «سفر شمال»

 جاده هراز را خیلی‌ها نمی‌دانند که یکی از قدیمی‌ترین جاده‌های جهان است؛ از دوره ساسانیان مسیر دسترسی از مناطق جنوبی رشته کوه البرز بوده به سواحل خزر. این راه تا دوره قاجار همچنان راهی مالرو و سنگلاخ بود و در اوایل دوره ناصری یک سرهنگ فرانسوی مشهور به «موسیو برونیار» برای نخستین‌بار به دولت ایران پیشنهاد داد که مسیری شوسه و هموار برایش بسازند که کالسکه و عرابه از آن بگذرد. هدفش هم البته این نبود که تهرانی‌ها بروند سفر شمال ولی بالاخره این پیشنهادش بعدها مایه خیر شد.

هدف این موسیو فرانسوی که مستشار و مأمور دولت ایران بود در آن روزگار این بود که تجارت بین تهران و شهرهای اطراف با شهرهای شمالی ایران رونق یابد و قیمت برخی اقلام کاهش یابد و منافعی برای مملکت حاصل شود. وی راه باستانی ری و تهران به آمل را که از دره رود هراز می‌گذشت بسیار صعب و دشوار توصیف کرد و در سفرنامه‌اش به مازندران درباره پیشنهاد ساخت این راه نوشته است: «مخارج لازمه که به جهت ساختن راه مازندران به طهران است نه اینکه محض کاروان معموله ولایت باشد، بلکه برای کالسکه و عرابه که مخصوصا به جهت حمل و نقل متاع تجارتی و هیمه و الوار باشد. این اخراجات هر چند در دفعه اول عمده به نظر آید لیکن به منافع زراعت و صنعت که به واسطه تجارت… حاصل می‌شود، بسیار قلیل و اندک است و نتیجه اول این کار تنزل قیمت برنج و گندم و جو و طیور و اقسام ماهی‌ها که در ایران معمول نیستند و شکار و الوار به جهت عمارات و ذغال و ابریشم و کتان خواهد بود.

اکنون معلوم می‌کنم که دولت اخراجاتی[مخارج، هزینه‌ها] که به جهت این راه و برای مراوده تجارتی این مملکت با شهرهای واقعه در جنوب البرز می‌کند، به چه مستمسک می‌تواند به مرور دریافت نماید [و] خرجی که از دولت می‌شود دوباره داخل خزانه گردد. به‌واسطه یک مالیات جزئی که در دروازه‌های طهران و سایر ولایات قرار دهند که آن مالیات بیش از صد یک قیمت اجناس نباشد و به این طریق در مدت چند سال می‌توان اخراجاتی که شده است، دریافت نمود».

پیشنهاد موسیو برونیار و تلاش‌ها و دستورات ناصرالدین قاجار برای بهسازی مسیر تهران به شمال چندان مؤثر نبود جز آنکه جاده هراز تا حدی بهسازی شد و در برخی نقاط هم عریض‌تر شد. در نهایت عملیات تبدیل جاده هراز از مسیر مالرو به مسیر شوسه پس از دوره قاجار اتفاق افتاد و در دهه ۴۰ شمسی هم بالاخره جاده آسفالت شد و خودرو شخصی هم که زیاد شده بود و بله، سفر شمال به‌تدریج بخشی از سبک زندگی پایتخت‌نشینان ایران شد.

منبع: خبرگزاری فارس

برچسب ها: پیشنهاد تاریخی برای «سفر شمال»