مختارپور: عماد افروغ، روشنفکرِ مسئولِ متعهدِ حاضر در صحنه جامعه است

 آیین رونمایی و معرفی کتاب «فریادهای خاموش روزنگاشت تنهایی» تالیف عماد افروغ عصر روز دوشنبه ۲۳ خرداد ۱۴۰۱، با حضور عماد افروغ نویسنده کتاب،‌ حسن سبحانی اقتصاددان، محسن اسماعیلی نماینده مجلس خبرگان رهبری، سید احمد حسینی پژوهشگر در حوزه فلسفه،‌ مهدی امامی رئیس مؤسسه علمی و فرهنگی انقلاب اسلامی، مانی کلامی انسان شناس، علیرضا مختارپور رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران و حجت‌الاسلام محمدرضا زائری رئیس اندیشگاه فرهنگی، معاونان و مدیران این سازمان برگزار شد.

 حضور خدا در تمام بخش‌های زندگی نویسنده، مهمترین نکته کتاب افروغ

  علیرضا مختارپور رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران ضمن ابراز خشنودی از برگزاری این مراسم، به محتوای مجموعه هفت جلدی این کتاب اشاره کرد و گفت: این مجموعه حدود ۲ هزار و ۵۵۵ صفحه در هفت مجلد نوشته شده است که با مروری بر این مجموعه، چند نکته مهم خودنمایی می­کند: نکته اول اینکه اگر به «إِنَّمَا الْأَعْمَالُ بِالنِّیَّاتِ» باور داشته باشیم، از مجموع مطالب این کتاب مسجل‌ می‌شود که هدف نویسنده علاوه برثبت اندیشه‌ها و تجربیات، تلاشی برای اندیشدن به قصد اصلاح است.

وی افزود: به عبارت دیگر هدف غایی، نوشتن خاطرات برای خود شخص و به یادگار ماندن نیست، بلکه هدف این است که در مسائل فکری و عملی و نیز ابعاد مختلف اجتماعی جامعه تفکر شود و مشکلات، شناسایی و تبیین شود تا با توجه به منابع اندیشه دینی و تجربه بشری، راه حلی برای اصلاح امور فردی و اجتماعی در جامعه گشوده شود. نکته دوم، باور عمیق نویسنده به حضور خداوند متعال است که موضوع بسیار مهمی است. با خواندن این کتاب به خوبی متوجه‌میشویم که در تمامی لحظات فردی،‌ اجتماعی، سخنرانی‌ها و جلسات مختلف و زندگی نویسنده، خدا حضور دارد و این حضور، نمایشی، یا تصنعی و به عنوان ابزاری صرفاً برای رنگ آمیزی کتاب نیست. بنابراین در جای جای کتاب، نسبت نویسنده و روابط او با خدا احساس‌میشود و بر اساس این اعتقاد و رابطه انسان و خداست که‌مینویسد، انتقاد‌ می‌کند، فریاد‌ می‌کشد، گله‌ می‌کند و نظر‌ می‌دهد. به همین دلیل حضور خداوند، یک عامل مؤثر است.

رئیس سازمان اسناد و کتابخانه مّلی ایران در ادامه درباره شرح جزئیات زندگی روزمره نویسنده گفت: سومین نکته مربوط به بیان جزئیات فعالیت روزانه یک اندیشمند، متعهد، مسئول و دغدغه مند است. ممکن است ظاهربینان بگویند که بیان این مسائل و مکالمه با بقال، نانوا، تعمیرکار و راننده چه ضرورت و اهمیتی دارد. اما زمانی که این کتاب خوانده‌میشود، یک تصویر و بُعد واقعی از زندگی نمایان‌ می‌شود و همین باعث‌ می‌شود که اندیشمند، خود را برتر از مردم و جدای از مردم نبیند، خود را تافته جدا بافته از مردم نداند و دائماً افکار و رفتار خود را در این مواجهه‌ها ارزیابی کند.

عماد افروغ روشنفکرِ مسئولِ متعهدِ حاضر در صحنه جامعه است

 مختارپور با بیان این مطلب که گفتار صادقانه افکار، احساسات عمیق نویسنده و پرهیز از سانسور، مصلحت اندیشی یا ریای معکوس، نکته دیگر این اثر است گفت: ریا در نگاه نخست این است که فرد اعتقادی به عملی که انجام‌ می‌دهد، ندارد. اما فعلی را برخلاف اعتقاد خود با اهداف مختلف انجام‌ می‌دهدکه این نوعِ ریا مشهور است. نوع دیگرِ ریا در نقطه مقابل قرار دارد که به آن ریای معکوس‌ می‌گویند و در قرون قبلی بین عرفا رواج داشته است.  در آثار استاد شهید مطهری آمده است که شربت را در شیشه مسکرات‌ می‌ریختند تا مردم تصور کنند این افراد در حال استفاده از مسکرات هستند و جامعه به آنها روی نیاورد یا اعمالی را انجام‌میدادند که مردم از آنها بیزار شوند. اما نوع دیگری از ریا نیز وجود دارد که خنثی است. به این معنا که شخص سعی‌ می‌کند اعتقاد خود را در عمل نشان ندهد و رفتاری خنثی داشته باشد، درحالی که فردی بسیار متعقد است. در کتاب «فریادهای خاموش روزنگاشت تنهایی» مجموعه تصاویر صادقانه و واقعی آمده است و هرآنچه که اتفاق افتاده – خوب یا بد و درست یا غلط – بیان شده است. بنابراین موضع دکتر افروغ صادقانه، منتقدانه و واقعی است.

 مختارپور صراحت در اعلام نظر و اندیشه را از ویژگی‌های دکتر عماد افروغ برشمرد و ادامه داد: نسبت نویسنده با فکر، مطالعه، خواندن، نوشتن و قلم روشن است که بسیار خواندنی است. نویسنده بر مردم نیست، با مردم و در میان مردم است. آگاه، خودآگاه، خداآگاه، دل آگاه و مرگ آگاه است، هوشیار و بصیر است،‌ می‌بیند،‌ می‌شنوند،‌ می‌خواند، تحلیل‌ می‌کند و نظر‌ می‌دهد. افکار، گفتار، کردار افراد و ملت و دولت‌ها را دنبال‌میکند. او بی نظر نیست، بلکه فعال است. به بهانه تخصص و درک شرایط مردم، خود را کنار ن می‌کشد، به بهانه محبوب همه بودن از ابراز صریح اعتقادات ابا ن می‌کند، به بهانه دانشگاهی بودن خود را از اعتقاد قلبی،فکری و عملی به شریعت و مناسک دینی و شعائر مذهبی مبرّا نشان ن می‌دهد. نگاه نویسنده فقط به بیرون و انتقاد به دیگران نیست، خود را می‌بیند و ارزیابی‌ می‌کند و به عیوب خود واقف است. او اهل تقوا است و تقوا را حفظ رابطه معنا کرده که عارف شیرازی فرمود: «اگر هواست که معشوق نگسلد پیوند/ نگاه دار سر رشته تا نگه دارد.»

از دل هفت جلد کتاب روزنگاشت افروغ‌ می‌توان به روش شناسی جدیدی دست یافت

 مهدی امامی رییس مؤسسه علمی و فرهنگی انقلاب اسلامی از دیگر سخنرانان آیین معرفی کتاب «فریادهای خاموش روزنگاشت تنهایی» درباره روایت انسان در این کتاب گفت: کتاب «فریادهای خاموش روزنگاشت تنهایی» از جنس روایت انسان است و نه از جنس تاریخ انسان به معنای «حسین وارث آدم» که بخواهیم از آدم تا حسینعلیهما السلام را روایت کنیم. زمانی که از روایت انسان در این کتاب سخن‌ می‌گوییم،در واقع به عمیق‌ترین لایه‌های حیات فردی، اجتماعی و انسانی اشاره داریم. شاید در یک دسته بندی کلان، بتوان ساحت تفکر و اندیشه را به سه گونه تقسیم کرد:کسانیکه نامسئله‌گرا هستند و در حوزه اندیشه‌های انتزاعی قلم‌ می‌زنند و سخنرانی‌ می‌کنند. دسته دیگر در حوزه انضمام اندیشی هستند یعنی کسانی که مسئله‌گرا خواهند بود ولی به این دلیل که فلسفه آنها از جنس وجود و هستی نیست، به پاسخ نمی رسند. در ادامه، ما با تفکری به نام ضمنی اندیشی مواجه هستیم که در نسبت با وجود هستی، اندیشه خود را دنبال‌میکند و من افروغ را درجرگه عملگرایان و ضمنی اندیشان‌میدانم و معتقدم از دل این هفت جلد کتاب‌میتوان به روش شناسی جدیدی در عرض روش‌های موجود علوم اجتماعی دست یافت و از آنها بهره برد.

 هر زمانی که دلم‌ می‌گیرد،‌ می‌نویسم و با نوشتن به آرامش و پاسخ‌ می‌رسم

 در پایان آیین معرفی کتاب «فریادهای خاموش روزنگاشت تنهایی» دکتر عماد افروغ نگارنده این کتاب گفت: روی بسکار،کتاب بسیار سختی با عنوان «دیالکتیک،نبض آزادی»نوشته است.ما به رئالیسم انتقادی گر ایش داریم و سعی کردیم این امر را طی ۳۰ سال گذشته در ایران بسط و نشر دهیم. آلن نرینیز کتاب «دیالکتیک و تفاوت» را به رشته تحریر درآورده است که بنده این کتاب را ترجمه کرده ام و به چاپ رسید. آلن نری‌ می‌گوید: این کتاب را باید به روش آلبالوچینی خواند، شما آلبالوهای خوب را انتخاب‌ می‌کنید و برای خواندن هم روش انتخابی را بر‌ می‌گزینید.

دکتر عماد افروغ تاکید کرد: بسیاری از کتاب‌های دیگری که نوشته‌ام از دل همین روزنگاشت‌ها بیرون آمده است که یکی از آنها «گزیده و حس و حالی از نهج البلاغه» است و نشر نیستان آن را چاپ کرد و به چاپ دوم هم رسیده است. کتاب دیگر «عاشورا و رهایی» است که متن سخنرانی‌های مرا در بر می‌گیرد که این اثر نیز به چاپ دوم رسید.

نوشتن و قلم چنان موهبتی است که خداوند بر آن قسم خورده است

 وی در ادامه با اشاره به چرایی و اهمیت نگارش روزنگاشت اظهار داشت: این امر یک پاسخ عام و یک پاسخ خاص دارد و سؤال این بود که چرا روزنگاشت؟ اولین پاسخ، آیه شریفه قرآن کریم «ن وَالْقَلَمِ وَمَا یَسْطُرُونَ» است؛ من عشق عجیبی به قرآن و نهج البلاغه دارم. علامه طباطبایی‌ می‌گوید که قرآن به هرچه موهبت است، قسم خورده و مبرهن است که نوشتن و قلم چنان اهمیتی دارد که خداوند بر آن قسم خورده است و واضح است که این قسم به انسان، توانایی او در اندیشیدنِ زبانی و قلمی انسان است. بنابراین انسان با ویژگی ذاتی اندیشیدن و اندیشه ورز بودن تعریف‌ می‌شود و باید به فعلیتِ این قابلیت انسانی بیاندیشیم. چراکه در تسکین دردها و آلام بسیار مؤثر است. بنده هر زمانی که دلم‌ می‌گیرد،‌ می‌نویسم و با نوشتن به آرامش و پاسخ‌ می‌رسم.

نویسنده کتاب «فریادهای خاموش روزنگاشت تنهایی» نوشتن برای جامعه را مسئولیت اجتماعی خود دانسته و گفت: تعهد و مسئولیت اجتماعی، موضوع دیگری در حوزه روزنگاشت است که اهمیت بسیاری دارد. انسان در اجتماع است و در این حوزه من چهارگانه ای را قبول دارم که این چهارگونه شامل انسان با طبیعت، انسان با دیگری، انسان با ساختارهای اجتماعی و انسان با خدای خودش‌میشود. این امر به این معناست که من یک تعهد و مسئولیت اجتماعی در قبال دیگری دارم و از این تعهد، تحت عنوان آگاهی بخشی و رهایی بخشی یاد‌میکنم. از سوی دیگر رویکردِ نظری، چرایی، اهمیت و جایگاه روزنگاشت‌ها در ابتدای وقوع نبوده وپس از وقوع است. من در این روزنوشت‌ها از یک رویکرد ابداعی بهره برده ام که از آن به عنوان ژانر فراگیر و یا چند ژانری یاد کرده ام. حمایت از منطق، فرهنگ و مضمون وحدت گونه و در بحث چند ژانری نیز تکثر یا ساحت فراگیر چند ساحتی مطرح است.

عضو شورای فرهنگ عمومی کشور با بیان اینکه انسان در شرایط مختلف، حالات مختلف را تجربه‌میکند گفت: انسان، کثرت محض و وحدت محض نیست. در احوالات بسیاری از افراد خوانده ام که تا تنهایی را تجربه نکردند، به مقام بالا نرسیده اند. برای کشف خودِ واقعی باید به خلوت کردن با خودمان عادت کنیم. در حال حاضر بزرگترین مشکل در کشور ما مسئله معاش و اقتصاد است. فلسفه اقتصاد سالهای سال مطرح شد، اما کسی به آن اهمیت نداد. بنابراین، این نحو فلسفه ذهن گرا حتی نمی تواند تعریف فلسفه را از آنِ خود کند.

در پایان این برنامه، پس از رونمایی از کتاب «فریادهای خاموش روزنگاشت تنهایی» از تلاش‌ها و خدمات علمی و فرهنگی دکتر عماد افروغ با اهدای لوح یادبود، تقدیر شد.

برچسب ها: عماد افروغ , فریادهای خاموش روزنگاشت تنهایی , کتاب