لزوم تخصیص بودجه ای توسط وزارت بهداشت به درمان زوج های نابارور

به گفته جامعه شناسان، با توجه به اهمیت و ارزش نقش مادری در جامعه  و تغییرات جمعیت شناختی اخیر، شواهد نشان می دهند که مادری به تنهایی الگوی زندگی زنان را تعیین نمی‌کند و حتی می توان گفت برخلاف تصور، برای گروهی از زنان، گزینه ای مطلوب آنچنانکه پیش از این عمومیت داشت به حساب نمی آید.

درواقع، حساسیت موضوع ناباروری بسته به شرایط فرهنگی جامعه متفاوت است، به طوری که در برخی از جوامع که ارزش و قابلیت زن و گاهی مرد به توانایی تولید مثل او بستگی دارد در صورت بروز مشکل ناباروری، این طرز تفکر منجر به وارد شدن فشارهای فوق العاده به زن (گاهی مرد)، سست شدن بنیاد خانواده، انواع اشکال خشونت خانگی، انگ زدن و حتی طرد و جدایی می شود. به گفته متخصصان ناباروری، در 15درصد زوج های نابارور، زن و مرد بطور یکسان در ناباروری موثر هستند.

یکی از کارشناسان جامعه شناسی پزشکی، تولید مثل را فرایند دینامیک یا پویایی تعریف می کند که فقط به دو فرد که بصورت زیستی تولید مثل می‌کنند محدود نمی‌شود، بلکه این امر به گروه اجتماعی وسیع تری که به آن متعلق هستند، مرتبط  و با نهادهای حقوقی، اجتماعی، مذهبی، سیاسی، عوامل محیطی و بیولوژیک، اقتصادی و هنجارها درگیرو مرتبط است.

آمارهای جمعیت شناختی موجود در ایران مشابه بسیاری از کشورهای دیگر حکایت از تغییر نگرش نسبت به نقش‌های سنتی زنانه دارد، به طوری که افزایش سن ازدواج، به تعویق انداختن فرزندآوری و بعد کوچکتر خانواده را در سالهای اخیر شاهد هستیم.

تحولات آمارهای ناباروری در کشور، نشان میدهد: ده سال گذشته، آمارهایی که توسط پزشکان ارائه می شد حکایت از این داشت که حدود دو میلیون زوج از حدود 18 میلیون زوجی که تشکیل خانواده داده بودند نابارور بوده‌اند. ولی آخرین آمارهای اعلام شده نشان می دهد این رقم به سه میلیون افزایش یافته است.

مدیرگروه جامعه شناسی پزشکی و سلامت انجمن جامعه شناسی ایران در گزارشی فشارهای فرهنگی بر زوجین نابارور را به حدی اعلام کرده است که وقتی از یک زوج نابارور درباره اولین مشکل زندگی آنها پرسیده می شود، بیش از 80 درصد از این زوج‌ها به ناتوانی خود در داشتن فرزند اشاره می کنند و 20 درصد باقیمانده نیز پس از مشکل مالی زندگی، مسئله نازایی را به عنوان دومین مشکل عمده خودشان معرفی می‌کنند.

به گفته متخصصان، ازجمله مشکلات پیش روی زوجین نابارور، گرانی هزینه‌های دارو و درمان ناباروری، عدم حمایت بیمه‌های درمانی، لزوم تکرار درمان برای رسیدن به موفقیت، دشواری‌های جسمانی طی این مراحل و همچنین فشارهای روانی ناشی از احتمال شکست در درمان است.

امروزه برخی شیوه‌های جدیدتر مقابله با مشکل ناباروری نظیر “مادر-جایگزینی” یا “رحم اجاره ای” که پزشکان برای مقابله با این مشکل به بیماران پیشنهاد می دهند، توانسته در حفظ خانواده موثر باشد. بنا به اظهارات مدیرمرکز باروری و ناباروری استان اصفهان در سال 1386 حدود 100 بیمار در اصفهان از طریق روش “رحم اجاره‌ای” صاحب فرزند شده‌اند که طی این روش، میان افرادی که از روش رحم اجاره‌ای استفاده می کنند و کسانی‌که رحم خود را اجاره می‌دهند قراردادی منعقد می‌شود و هزینه آن بر اساس توافق طرفین مشخص می‌شود.

به همین ترتیب، تحمل دردمندی‌های ناشی از اقدامات پزشکی (پزشکی شدن مسائل اجتماعی)، تحمل هزینه‌های سنگین، خطر طرد و طلاق و برچسب‌های آن و یا تن دادن به شرایط ازدواج مجدد همسر، متوسل شدن به رحم اجاره‌ای، موفق شدن یا نشدن، پیامدهای روحی – روانی و مواجه شدن با آینده‌ای ناروشن، پنهان کاری‌ها، مسائل حقوقی مدعی شدنِ احتمالیِ مادر-جایگزین به این که او حق مادری دارد و نه کسی که سفارش دهنده بوده است، پشیمان شدن او- رازهایی که باید سالها در سینه محفوظ داشت، بیماری های ارثی احتمالی و غیره از تبعات اقدامات عاجزانه برای مقابله با مسئله ی ناباروری است که تهدیدی برای خانواده است و زنان نیز هزینه های زیادی بابت آن می پردازند. آنچه مسلم است، بسیاری از زنان نابارور بیشتر از مردان نابارور، زندگی زناشویی خود را در معرض خطر می بینند. زنان نابارور در تلقیِ یک جامعه سنتی دارای هویت جنسیتی‌ ناقص، ناتمام، ناکامل و عاری از ارزش تصور می‌شوند و به همین دلیل دائم در معرض خشونت، طرد شدن و تهدید به طلاق یا مواجهه با همسر دوم قرار می‌گیرند.

به گفته کارشناسان، لزوم جست و جو و پرداختن به پاسخی جامعه شناختی به مسئله ناباروری،  اهمیت تغییر نگرش‌ها و توجه دادن اذهان به مسیرهای متنوعی است که می‌تواند فرصت پایداری بیشتر خانواده را مطرح سازد.

البته واقعیت روز در جامعه ما و بسیاری جوامع دیگر حکایت از این دارد که از نظر ارزش‌های اجتماعی، خوشبختانه، اهمیت فرزندآوری دچار دگرگونی شده است و از تعیین کنندگی آن در زندگی زنان و تاثیر آن در هویت‌یابی آنان کاسته شده است.

به گفته، رئیس انجمن ناباروری ایران20 درصد جمعیت کشور، نابارور هستند که باید بودجه ای برای این بخش تامین شود تا وزارت بهداشت بتواند در اختیار بیماران قرار دهد و این گروه از زوج ها با اطمینان خاطر از خدمات درمان بهره مند گردند.

نتیجه مثبت این اقدام، پیشگیری از تعداد زیاد طلاق و مشکلات اجتماعی ناشی از ناباروری های منتهی به طلاق است که برای زوج و خانواده ایجاد می شود. این متخصص درمان نازایی، این کار را به نفع جامعه و موثر در پایداری خانواده و رشد جمعیت اعلام کرد.

فرزانه افسرطه

نویسنده: فرزانه افسرطه

برچسب ها: رحم اجاره ای , طلاق , فرزندآوری , ناباروری , هزینه های سنگین , هویت جنسی